ALANİÇİ KÖYÜNDEN KARAGÖL’E YÜRÜDÜK.
18 Nisan 2025
Giriş
Bugün Yamanlar Dağı'nın Menemen Ovası'na
ve Emiralem Boğazı'na bakan arka dünyasındaki köylerden başlayarak dağın
kuzey yüzünde yürüdük. Baharın doğaya yeniden can verdiği bir zaman diliminde Emiralem'i
geçtikten sonra Alaniçi köyüne doğru dağa saptık. İlkin son yıllarda
yapılmış gösterişli kır evleriyle dikkat çeken Beyköy'e, daha sonra da Alaniçi
köyünün yakınlarına ulaştık. Dağa yönelen bir toprak yoldan biraz arabayla
ilerleyip kızılçam ormanının başladığı bir şosenin kıyısına arabayı bıraktık.
Buradan başlayan yürüyüşümüz Karagöl mesire yerine dek sürdü. Sabah
10.30 civarında başladığımız yürüyüşümüzü Alaniçi köyü yakınlarındaki
bir göletin başında saat 17.30’dan sonlandırdık. Hava gün boyu oldukça sıcaktı;
orman yolundan ulaştığımız Karagöl’de ve yol boyunca mevcut kır
çeşmelerinden bol bol su ikmali yaptık yürüyüş boyunca. Yamanlar Dağı’nın
kuzey yüzü iklimsel özellikleri nedeniyle bitki örtüsü açısından daha zengin…
Gün boyu bunun keyfini fazlasıyla çıkardık. Şimdi yürüyüşün hikayesine geçelim.
(Nisan 2025)
(MYC; Nisan 2025)
(Nisan 2025)
Sabah vakti Emiralem Boğazı’ndan geçerken…
Emiralem Boğazı, iki çöküntü alanını; Menemen Ovası’yla
Manisa Ovası’nı birbirine bağlar. İki volkanik oluşum; kuzeyden Dumanlı
Dağ, güneyden ise Yamanlar Dağı’nın sınırladığı bu vadide binlerce
yıldır doğudan batıya doğru Gediz (İlkçağ’da Hermos olarak
anılırdı) ırmağı akar. Bizans döneminde Mainemenos olarak anılan Menemen
ovasında dinlenen Gediz, Geç Osmanlı Döneminde (19.yy.ın ikinci
yarısında) yatağı değiştirilerek akışının yönlendirildiği yeni yatağının en
ucunda yer alan Maltepe yakınlarında delta yaparak Ege Denizi’ne
kavuşur.
(Nisan 2025)
(Nisan 2015)
(Nisan 2015)
M.Ö. 7.yy. civarında Yamanlar
Dağı’nın sırtlarında barınan Aiol yerleşimleri, Yamanlar Dağı’nın
Körfez’e egemen; bir anlamda bu stratejik konumu itibariyle hafızalarda
yer etmiş Kimmer akınlarının kötücül etkisine karşı Smryna’yı
kollayan birer ileri karakol durumundaydılar. M.Ö. 6.yy. da Tepekule Smyrna’sının
yakılıp yıkılmasıyla sonlanan Pers istilası sonrasında Yamanlar Dağı’nın
iki yakasında yine savunma ve gözetleme amaçlı küçük kaleler ve yerleşimler
bulunmaktaydı. Dağın kuzey yüzündeki Emiralem’e (Herakleia) bakan
Gökkaya’daki Melanpagos(1), güney yüzüne bakan Mormonda
köyleri(2), Sancaklı köyünün üstünde yer alan Sancaklı
Kalesi(3), şimdi Karşıyaka’ya
tepeden bakan İzmir’in Akropolü Büyük Kale(4), Doğançay’ın yukarılarında Çobanpınarı,
Yamanlar-Karagöl yolunda gömüye kaplı Örnekköy Mezarlığı’nın
hemen alt düzleminde yer alan Yamanlar Yolu Kalesi ve bugünkü Gümüşpala-Bayraklı
geçişinde kıyıdaki İzmir-Çanakkale karayolunu tarayan Felswarte (Nezaret
Yeri)(4) bunların
bazılarını oluşturuyor.
(Şubat 2012)
(Şubat 2012)
(Aydın Aydemir; Nisan 2014)
(Aydın Aydemir; Nisan 2014)
Bugün Emiralem’den sonra Değirmendere’nin
kupkuru yatağını aşıp Ayvacık’a doğru ilerlerken, kuzey yönünde yolun
hemen kıyısında bir yalçın kayalık yükselir. Zaten kendisi doğal bir kale
konumunda olan bu kayalık Herakleia yerleşimidir. Emiralem kasabasının güney
karşısındaki Emiralem Deresi’nin bulunduğu vadinin girişinde ise, Eski
Emiralem köyü bulunur. Bu köyü 14.yy.ın ikinci yarısında bölgeye gelen Yörük-Türkmen
aşiretlerinin kurduğu söyleniyor. Bu anlamda Eski Emiralem köyünün Saruhanoğulları
Beyliği’nin Dumanlı Dağ’ın batı yüzünde yer alan kuruluşunun da Neonteikhos
(Kayacık Kalesi) üzerinden Menemen’e doğru ilerleyişi ile
zamandaş bir girişim olduğu söylenebilir.
(Aydın Aydemir; Nisan 2015)
(Mart 2021)
(Mart 2021)
Emiralem’i geçer geçmez Yamanlar Dağı’na doğru
yükselen Değirmendere Vadisi’ne girdik. Değirmendere’yi
üzerindeki bir köprüyü kullanarak aştık. Bir süre sonra Yamanlar Dağı’nın
kuzey eteklerinde yer alan Alaniçi köyüne doğru tırmanmaya başladık. Önce
beş-on evden oluşan Beyköy’e, daha sonra ise Alaniçi köyünün
yakınlarındaki bir göletin civarına ulaştık. Buradan itibaren köyün içine doğru
ilerleyen asfalt yoldan ayrılarak ormana doğru yöneldik. Kızılçamların
başladığı uygun bir yerde arabayı bıraktıktan sonra kızılçamlar içinden
ilerleyen bir orman yolundan tırmanışa başladık.
Solda Beyköy; boğazda Ayvacık'ın silueti...
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
Alaniçi Karagöl rotası; yaklaşık 14km...
Alaniçi Karagöl rotası; yaklaşık 14km...
Alaniçi’nden Karagöl’e…
İlkin yayla kıvamında bir düzlükte eski bir Yörük
mezarlığı çıktı karşımıza. Bu mezarlık ve çadır kurmaya müsait geniş otların
bulunduğu düzlük bir dönem buralarda hayvanlarının pesinde dağlarda dolaşan
konar göçer Yörük obalarını getirdi aklımıza. 18.yy.dan başlayarak Osmanlı'nın
yerleşik hayata zorladığı konargöçer Yörükler 19.yy.dan itibaren Emiralem
Boğazı'na bakan Alaniçi, Göktepe, Ayvacık, Bağcılar ve Çaltı
gibi köylere yerleştiler.
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
Bir kısmı karahindibalardan oluşan sapsarı halıyı
andıran düzlüğün bir kısmı çitlerle çevrilerek çilek tarlasına dönüştürülmüştü.
Biraz ileride bir yangın göletinin yakınlarında bir koyun sürüsü kaygısızca
otluyordu. Güneye doğru yönelen bir orman yolunu takip ederek yayladan
ayrıldık. Hava bugün oldukça sıcaktı. Doğa tamamen uyanmıştı. Yükseklerde
kızlar elması ve ahlatlar hala çiçekteydi. Her yer yemyeşil elbiselerini
kuşanmıştı doğada. Sapsarı karahindibalar, sarı ve dev gibi çiçekleriyle kaplan
otları, bembeyaz papatyalar, çamların her yeri polene boyamış çiçekleri, kedi
otları, asırlık çınar ağaçlarıyla kaplı pastoral vadiler, yer yer kireç
taşından dev kayalıklar yürüyüş boyunca ilgimizi çeken unsurlardı. Uzaktan Melanpagos’un
konumlandığı Gökkaya’ya tanıklık ettik.
Yaylada bir koyun sürüsü kaygısızca otluyordu.
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
Akyıldızlar
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
Volkanik
bir yükselti olan Yamanlar Dağı’nın krater ağzı, deniz tarafından
bakanlar için zirveye göre merkezden oldukça kaçıktır. Sıra dışı bir şekilde
zirvede olması beklenen volkanın konisi, Yamanlar Dağı’nın güney yüzünde;
doğu-batı doğrultulu ve Karşıyaka’ya doğru alçalan, hilal formundaki bir sırtta
yer alır. Bundan dolayı da aslında bir heyelan gölü olan Karagöl, çoğunlukla
yanlış olarak; Yamanlar Dağı’nın krater ağzı olarak bilinir.
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
Çınarlar henüz uyanmamıştı.
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
Karagöl’de…
Uzun süre kızılçamların içinden ilerleyen bir
orman yolundan yürüdük. Volkanik bir yapı hakimdi çevremize. Üzeri yosun kaplı
andezit kayalar her yana saçılmıştı. Derin vadiler, yalçın kayalıklar ve çınarlarla
kaplı dere yataklarının kıyısından geçtik. 2 saatlik bir tırmanış sonrası Karagöl
mesire yerine ulaştık. Orman Genel Müdürlüğü'nden ihale ile işletim hakkını
alan bir firma bilet kesiyordu; dağcı olmamızı söylememize ve daha önceki
girişlerde ücret ödemediğimizi belirtmemize rağmen ısrar ettiler. Adam başı
yaya giriş ücreti 45 lira imiş; makbuz karşılığı ücreti verdik sonunda. Araç
giriş ise 130 lira...
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
Karagöl, bir çöküntü sonrası bir dere yatağının önünün
kesilerek kapanması sonrası oluşmuş bir set gölü aslında. Suyun bu havzaya
katkısı benzersiz nitelikte... Cumhuriyetin erken dönemlerinde gerek Karagöl
ve gerekse daha aşağılardaki eski sanatoryumun civarında bulunan dinlenme kampı
sıcak yaz günlerinde Karşıyakalıların serinlemesi için bir kaçamak mekanına dönüşmüş
uzun yıllar.(5) Sanatoryumun ve çevresindeki tesislerin giderek
birer yıkıntıya dönüşmesi zamanla Karagöl’ün Karşıyakalılar için önemini
artırmış olmalı. Ama artık Karagöl de 1980 sonrası özelleştirme
politikalarından nasibini alarak halkın çıkarının ön planda tutulduğu bir
kamusal mekân olmaktan çıkmış görünüyor.
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
Karagöl'de karabatağın kurulanma sefası
(Nisan 2025)
Ancak yine de piknikçilerin yükünü göğüslemek
kolay olmasa gerek. Bu mesireliği işleten özel firma küçük bir restoran yapmış;
gelenlerin buradan da yararlanması mümkün… Karagöl'ün çöpünü Menemen
Belediyesi topluyor; o belediyenin sınırları içinde olduğunu da Menemen
Belediyesi'nin çöp konteynırlarını görünce anladık. Göl kıyısına ulaşmıştık
artık. Piknik masalarından birinde yemeğimizi yedik ve 1,5 saat kadar burada dinlendik.
Ormanın yeşili suya vurmuştu sanki. Etraf oldukça sessizdi. Kıyıdaki salkım
söğütler suya doğru eğmişti dallarını. Gölde kaygısızca dolanan birkaç ördek ve
kanatlarını kurutan bir karabatak vardı. 14.30 civarı gölden ayrılıp farklı bir
rotadan yeniden dönüş yoluna koyulduk.
(Nisan 2025)
Karagöl ördekleri...
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(MYC; Nisan 2025)
(Nisan 2025)
Karagöl’den Alaniçi’ne…
Dönüş yolunda da çeşme başlarında oyalandık. Hava
sıcaklığı yüksek olunca su ihtiyacı da doğal olarak fazla oluyor. Bereket Yamanlar
Dağı su yönünden oldukça zengindir. Dönüş yolunda yeterince kır çeşmesi
vardı. Köye yaklaşırken yol üzerinde gördüğümüz dağ başına çekili bir enerji
hattı dikkat çekiciydi. Orman yolunun burada genişletilmiş ve bunun için
kayalık topografyanın yer değiştirmiş olması da ileriye dönük bir tasarrufun
işaretleri gibiydi.
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
Saat 17.20 gibi dura kalka yürüyüşü Alaniçi köyünde
tamamladık. Köyün üstündeki bir göletin kıyısında kısa bir dinlenme molası
sonrası Alaniçi köyünden ayrıldık Toplamda yaklaşık 14 km kadar yürümüş,
dağda 10.30'da başladığımız yürüyüşümüzü 17.30 civarında tamamlamıştık. Bu
süreye bütün dinlenmeler ve molalar da dahildi. Şimdi İzmir’e dönme vaktiydi.
Yine geldiğimiz gibi Emiralem Boğazı’nı kullanarak Menemen
üzerinden İzmir’e doğru yola çıktık.
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
(Nisan 2025)
Dipnotlar:
(1)
Melanpagos
için bkz. https://dagakactim.blogspot.com/2014/04/eski-emiralem-koyu-yamanlar-gokkaya.html
(3)
Sancaklı
Kalesi için bkz. http://dagakactim.blogspot.com/2012/02/aiol-bolgesinde-kalelerin-izinde.html
(4)
Karşıyaka
üstünde İzmir’in ileri karakolları yazısı için bkz. http://dagakactim.blogspot.com/2013/12/normal-0-21-false-false-false-tr-x-none.html
(5) Eski Yamanlar verem sanatoryumu hikayeleri için bkz.
https://dagakactim.blogspot.com/2016/12/yamanlar-daginda-dolasirken.html
(6) Fotoğraflar,
belirtilenler dışında gezi sırasında İ.
Fidanoğlu tarafından çekilmiştir.
Yazan: İbrahim Fidanoğlu
Düzenleyen: MYC
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder