22 Nisan 2022
İbrahim Fidanoğlu
Giriş
Havalar giderek
ısınıyor. Baharın gelişi hızlı oldu. Bugün de dağlardayız. Dört yıl önce soğuk
ve sisli bir kış günü Kamberler’den Kartaltepe’ye gerçekleştirdiğimiz
yolculuğumuzu(1) bu kez
güneşli ve oldukça sıcak bir Nisan günü tekrarlamış olduk. Bambaşka bir dünya;
bambaşka duygular ve deniz seviyesinden 1250 metre yüksekliğindeki Kartaltepe’nin zirvesinde; ayaklarımızın
altında göz alabildiğine uzanan Kemalpaşa ovası, karşımızda Nif ve Spil yükseltileri; çok uzaklarda ise büyülü İzmir… Bakmaya kıyamaz
insan; ama baktıklarımız ve görebildiklerimiz, bazen coşkulu, bazen hüzünlü
olsa da yazımızın esasını oluşturacak gibi...
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
Kamberler; bir Pomak yerleşimi…
Kamberler köyü, içinden Yiğitler deresinin aktığı; Kemalpaşa’nın
bir başka benzersiz güzellikteki Ovacık
yaylası ile Pomak köylerinin
yayıldığı bir başka dünyayı birbirinden ayıran derin bir vadinin batı yakasında
yer alıyor. Yaklaşık olarak 120 yıl önce dinsel temelli kimliklerini koruma
refleksiyle savruldukları Kemalpaşa
coğrafyasında Bulgaristan’da geride bıraktıkları topraklara benzettikleri bu
derin ormanlık vadilerde yeniden hayatlarını kurdu bu insanlar. Cumhuriyet
döneminde binbir zahmetle Bozdağlar’ın
uzantısı bu dağ silsilesini kuzeyden güneye doğru aşan dağ geçitlerini imece
usulüyle yaşam damarlarına dönüştürdüler. Ölenler oldu; diyet ödeyenler de;
bugüne geldiler. Şimdi o güzelim yaylalarda kiraz çiçeklerinin beyazlara
boyadığı bir mevsimde her yıl yeniden ve yeniden yepyeni bir hayatın umudunu
büyüttüler topraktan; geldik bugüne…
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
Pomaklar, 1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi diye bilinir) ve onu takip eden
Balkan Savaşları sonrasında Balkanlar’daki yeni statünün ortaya çıkışı ile
birlikte Anadolu’ya yönelen bu topraklardaki Müslüman halkların kaderini
paylaşan bir başka Slav kökenli Balkan halkıdır. Bugün Bulgaristan, Yunanistan,
Makedonya, Arnavutluk ve Türkiye sınırları içinde yaşamlarını sürdüren Pomaklar, neredeyse 100 sene öncesinin
Bulgarcasının ağırlıkta olduğu, belki bugünkü Bulgarlarla bile zor
anlaşabilecekleri bir dil konuşurlar. Dillerinde Türkçe ve Yunanca sözcükler de
yer almaktadır. Yaklaşık yüz yıldır Anadolu’da yaşamakta oluşlarına rağmen yine
de kendi kültürlerini; dillerini ve geleneklerini bugüne taşıyabilmişlerdir. Bu
da Anadolu toprağının bir güzelliği ve kültürünün çeşitliliği adına bir kazanım
olarak görülmelidir. Pomaklar için;
günümüz Balkan devletlerinden Bulgaristan ve Yunanistan, kendi ulusal
kökleriyle ilişki kursalar da, bütün ileri sürülen bu tür milliyetçi savlar
onları açıklamaya yetmez. Ama Pomaklar
için feda edilemeyecek bir şey varsa, o da Müslüman kimlikleridir ve belki de
etnik kimliklerinden dahi önde gelmektedir. Bu gerçek bile Balkanlar’ın alt üst
olduğu o yıllarda Pomakların niye bu
topraklara savrulduklarını daha iyi açıklayacaktır.
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
Kamberler’de bir sabah vakti
Bir yandan Yiğitler baraj inşaatı nedeniyle
topografyası değiştirilmiş; ama berbat edilip sürüncemede bırakılmış bir vadide
eskinin konumlarını hayalen akla getirirken, diğer yandan servis yolları ile
devam eden zahmetli tırmanışımız, Kurudere-Kamberler
çatısına kadar sürdü. Vadinin yarım kalmış inşaat görüntüleri nedeniyle toz
toprak ve pespayeliğe bulanmış ortamından kaçarcasına, kendimizi ikiye ayrılan Yiğitler vadisinin batıdaki koluna doğru
fırlattık attık. Kamberler’e doğru
her şey eskiye döndü; solumuzda Yiğitler’e
doğru usul usul akan dere, çiçeğe durmuş kiraz ağaçları, yapraklanmaya başlamış
cevizler; yemyeşil bir dünya karşıladı bizi. Yaylaya vardığımızda Kamberler’in ilk evleri göründü uzaktan.
Kayrak taşlarla kaplı köyün camisinin de bulunduğu meydandaki kahvehanede
birkaç köylü vardı; selamlaşıp yakınlarına oturduk.
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
Kahveci sabah
kahvelerini getirdi az sonra. Yan masalarda yarı Türkçe, yarı Pomakça
sözcüklerin birlikte harmanlandığı bir sohbet sürüp gitmekteydi. Havada taze
bahar kokusu; yaylada kiraz çiçeği beyazının egemenliği ve sabahın hafif
ürperten serinliği içinde köyün evlerinin arasından Kartaltepe’ye doğru çıkan patikanın başına doğru yürümeye başladık.
Biraz ilerde köyün ilkokulunun bahçesinde; 23 Nisan bayramında zeybek
gösterisine hazırlanan köylü çocuklarının provası vardı. Minicik eller bir
kalkıp bir iniyordu aşağıya. Biz devam ettik. Sağımız solumuz kiraz bahçesi
idi. Her yerde kartopunu andıran yumak yumak bembeyaz kiraz çiçeklerinin Kamberler yaylasını nasıl ele
geçirdiğini yükselmeye başladıkça daha iyi fark ettik.
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Etiketleme: H.Doğan; Nisan 2022)
(Nisan 2022)
Kartaltepe’ye doğru…
Sarı renkli düğün
çiçekleri (ranunculus acris); babam
ise, su düğün çiçeği derdi bu sarı çiçeklere), topraktan fışkırmış
gövdelerinden vakurla başlarını ışığa doğru çevirmekte olan taze eğrelti otu
filizleri, maydanozgillerden(apiaceae)
kişkiş ya da zühretarağı diye bilinen scandix
pecten, dikensi çiçekleriyle yemlikler,
beyazlıkta kiraz çiçekleriyle yarışan bembeyaz papatya kolonileri, zambağı
andıran çiçekleriyle; soğanlı bitkilerden tükürük otları (ornithogalum), Tire’de Hıdrellez sabahlarında sağlık getirmesi
dileğiyle Derekahve’den inen
kadınların başlarına taktıkları yapışkan otları, bezelyegillerden mürdümükler (latyrus) ve henüz çiçek açmamış acı
baklalar ilk anda dikkatimizi çeken Kamberler
florasının dikkat çeken unsurlarıydı. Aybey, ziraat mühendisi bir arkadaşından
dinlediği yapışkan otlarının ilaç endüstrisinde kullanılan alizarin maddesini içerdiği bilgisini paylaşınca, yapışkan
otlarının hem tıbbi bitki olduğunu, hem de Tireli kadınların Hıdrellez
ritüellerinin boşuna olmadığını anladık.
(Etiketleme: H.Doğan; Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
Yükseldikçe topografya
ve onu, çiçekleriyle beyaza boyamış kirazlıklar iyice ortaya çıktı. Bir
kızılçamın ardındaki kayrak taşlardan yapılmış bahçe duvarı ve köye doğru
alçalan yamaçların ötesinde uzayıp giden bembeyaz yaylanın manzarası doğrusu
görülmeye değerdi. Biraz sonra yürüdüğümüz toprak yol, Bayramlı yönüne doğru bir sapakla ayrıldı. Biz ise kuzeye ve sağa; Kartaltepe’nin zirvesine doğru devam
eden orman yolunu takip ettik.
(A.Çini; Nisan 2022)
Kamberler yaylası beyaz elbiselerini giyinmiş.
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
Kartaltepe yolunda...
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
İki yanı kızılçamlarla
kaplı toprak yol, döne döne bizi bir süre sonra yine kayrak taşlarla kaplı bir
avlunun kıyısına getirdi. Bu avlunun içinde iri kayaların gölgeliklerinde hayat
bulmuş mor renkli kaya obrizyaları
gerçekten göz alıcıydı. Zirveye kadar zaman zaman kayalıkların gölgelik
taraflarında bu obrizya kolonilerine
rastladık ve doyasıya fotoğrafladık. İçinde bulunduğumuz avlunun bir yazlık
açık ağıl işlevi görmüş olabileceğini düşündük. Bu arada Kamberler yaylasının
benzersiz manzarası kızılçamların arasından ortaya çıkıverdikçe türlü şekle
büründü. Tanrım, bu ne güzellikti.
(Etiketleme: H.Doğan; Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
Bir süre sonra
yürüdüğümüz toprak yol nihayete erdi. Artık kızılçamların içinden ilerleyen “yeşil”
bir yola, daha sonra da kayalıkların arasından kıvrıla kıvrıla yükselen bir
şirin patikaya dönüştü yolumuz. Yeşil yolun çevresinde insan eliyle açılmış
dikdörtgen şeklinde birkaç çukur vardı. Bunlar dağ başında ne amaçla açılmış
olabilirdi; birimiz bir defineci faaliyeti olabilir dedi, bir diğerimiz kayrak
taş çıkarmak için ocak açmışlar fikrini ileri sürdü. Ama sonuçta ikna olmadan
ayrıldık çukurların yanından. Geçen yıl Nazarköy’den
Mahmut Dağı’na çıkarken gördüğümüz papatyagillerden
sarı çiçekleriyle göz alıcı kaplan otlarını (doronicum orientale) burada da rastladık. Bir de
bembeyaz çiçekleriyle şeytan payamlarına… Ama esas sürpriz; başını yere eğmiş
durumda fark ettiğimiz sarı renkli ters laleler oldu. Başka neler vardı neler; sarı
renkli ve henüz tomurcukta; kendine özgü çiriş otları, sarı renkli düğmeli
otlar (cyanus), yabani bezelyeler, pembe
renkli göz alıcı kum nakılları, mavi renkli küçücük mine çiçekleri, ismini
bilemediklerimiz; uzaktan bakıldığında bir taş yığınını andıran Kartaltepe, görmesini bilen için ne
güzellikler barındırıyordu oysaki...
(Nisan 2022)
(Etiketleme: H.Doğan; Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
(Nisan 2022)
Zirvede…
Kayalıklar arasından
ilerleyen patikayı bir süre daha takip ettik. Artık zirveye iyice yaklaşmış;
iki yanında derin vadilerin uzandığı bir kayalık sırttan yürüyorduk. Bir
yanımızda Kamberler’den ötede sıra
sıra doğuya doğru Bozdağlar’ın
uzantıları; onların aralarındaki derin vadiler; batıda Armutlu Deresi’nin içinden aktığı bir başka derin vadi; Bayramlı’nın sırtlarında bir dizi rüzgar
enerji santralinin dev pervaneleri; kuzeyimizde Spil dünyası ve Kemalpaşa ovası, güneyimizde ise Aydın Dağları ile sonlanan bir ufuk
çizgisi bulunmaktaydı. Tatlı bir sırttan zirveye doğru yürümeyi sürdürdük.
(Nisan 2022)
(MYC, Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Etiketleme: H.Doğan; Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Etiketleme; H.Doğan; Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
Kupkuru meşe dallarının
yanından geçtik. Ama dikkatle bakınca uyanmakta olan bir hayatın izleri vardı
ağacın dallarında. Açtı açacak tavında bir sürü tomurcuk, rüzgârın ve havanın
uygun zamanını bekler gibiydi. Usulca okşadık onları. Çünkü yaşamdan yana bir
şey vardı özlerinde; saygı duyulası ve hiç “unutulmayan”.
(MYC; Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Etiketleme: H.Doğan; Nisan 2022)
(Etiketleme: H.Doğan; Nisan 2022)
(Etiketleme: H.Doğan; Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
Zirveye yakın konumda
son kızılçamın altından geçerek zirvedeki düzlüğe bizi taşıyacak kayalardan
oluşmuş bir geçide ulaştık. Geçitte yine mor renkli o güzelim obrizyalar karşıladı bizi. Birkaç obrizya kolonisi sanki nadir
ziyaretçilerini meraklı gözlerle süzer gibiydiler. Keçilerin ve rüzgârın
hışmına uğramış bodur ardıçlar her bahar gibi yeniden ve yeniden bir toparlanma
evresindeydiler. Kayaların güneye bakan yüzlerinde türlü yosunlar, bir skrabenin Kartaltepe’nin ta zirvesinde dinmez bir çabayla hayvan dışkılarını
mükemmel bir top yapıp sürükleyişindeki sabır ve kararlılık, uçurumun başında;
boşluğa doğru bir gemi pruvası gibi uzanmış o güzelim kayalıklar ve çevremizde
360 derecelik bir görüş alanında yer alan muhteşem coğrafya; gerçekten hepsi de
birer doğa harikasıydı.
Zirvede rastladık ona; skrabenin saygı duyulası çabası...
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
Zirvede kurduk
soframızı; Önce yüzlerce kör sineğin yiyeceklere yönelik saldırısını
savuşturduk; yer değiştirerek. Daha sonra kayadan müteşekkil bir sutre gerisine
çekilerek, kazasız belasız yanımızda getirdiğimiz azıklarımızı indirdik
midelere. Bir yandan çevremizdeki eşsiz manzarayı seyrederek, diğer taraftan
1250 metrelik zirveye ulaşmış olmanın keyfini sıcacık çayların eşliğinde
yudumlayarak, yaklaşık bir saat kadar kaldık Kartaltepe’nin zirvesinde. Görüş alanımızda yer alan ve Ören yönünden Kartaltepe’ye yönelen başka patikalar, bize ilerisi için farklı
seçenekler sunmaktaydı. Aklımızın bir köşesine not ettik bu güzergâhları.
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
Mola sonrası ağır ağır
aynı güzergâhı kullanarak inmeye başladık Kartaltepe’den.
Dönüş yolunda fazla oyalanmadık. Kamberler
çevresinde yaptığımız eski yürüyüşlerimizden tanıdık; köyün yerlisi Rahmi
ağabey ile caminin önünde karşılaştık yeniden. Kendisi uzun yıllardan beri
meydandaki bakkal dükkânını işletmekteydi. Kahvede oturup bir süre sohbet ettik
kendisiyle. Anlatımına göre kiraz rekoltesinden ümitliydiler bu sene. Ama belli
ki kirazı bu yıl çok daha pahalıya yiyecektik; konuşmaların sonundaki bizi
ilgilendiren kıssa buydu özetle.
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(MYC; Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
(Nisan 2022)
Artık dönme vakti
gelmişti. Saat 17 gibi kendisiyle vedalaşarak İzmir’e doğru hareket ettik.
Yaklaşık 12 km civarında, sürekli tırmanışla geçen tatminkâr bir yürüyüş,
gördüklerimiz; binbir çeşit nebat, baharın zenginliği ve dağda bayırda; gün
ışığında ve gölgede uyanan yeni bir hayat ve Kamberler yaylasının bembeyaz halleri unutulmazdı hepsi bizim için.
Şükrederek Yiğitler vadisine doğru indik; oradan da ver elini İzmir…
Dipnotlar:
(1) Kamberler-Kartaltepe yürüyüşü; 5 yıl önce; bkz. https://dagakactim.blogspot.com/2017/02/kamberler-kandiltepe-oren-tepe-keltepe.html
(2)
Fotoğraflar, belirtilenler dışında İ.Fidanoğlu
tarafından çekilmiştir.
Yazan: İbrahim Fidanoğlu
Düzenleyen: MYC
Güzel yazı.
YanıtlaSil