KEMALPAŞA
DÜNYASINDA; ARMUTLU VADİSİNDEN YUKARI…
8 Mayıs 2023
İbrahim Fidanoğlu
Giriş
Havalar
bir yandan giderek ısınıyor artık, ama bir yandan da gecikmiş yağmurların
baskısı altındayız. Kirazda, buğdayda veyahut başka ürünlerde henüz hasat
yapılmadı daha; belki de ürün kaybına yol açacak hasarlar kapıda. Bugün de
böyle karmaşık ve sıkıntılı bir havada Kemalpaşa
yaylalarına doğru; Çınardibi köyünü
hedefledik kendimize. Amacımız Çınardibi’nden
Bayındır yönüne doğru bazen alçalan
ve bazen yükselen vadileri aşarak, güneydoğu yönünde pembe domates diyarı olarak bilinen Dernekli köyüne yürümekti. Öyle de yaptık. İşte hikâyesi…
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Yağmurlu bir günde Çınardibi’nden Dernekli’ye
Sabah 9
gibi ayrıldığımız Bornova’dan Armutlu Vadisi’ni takip ederek Pomak
köyü Çınardibi ya da diğer ismiyle Kavakalanı’na saat 10.30’da ulaştık.
Köyün meydanına çıkan yolda, bir evin avlu duvarından sokağa doğru sarkan
bembeyaz kartopu (viburnum lucidum)
çiçekleri karşıladı bizleri. Köye girişte sabahın sessizliği hâkim olsa da,
meydana vardığımızda köylünün bahar telaşı hemen hissediliyordu. Sabah
çaylarını içmesek olmazdı; meydandaki kahvelerden birine oturup çaylarımızı
söyledik. İçeride soba yanıyordu; sabah ayazı yaylada hala etkindi. Ama bizim
için dışarısı daha cazipti doğrusu. Çay keyfi sonrasında, köyün Osmanlar çıkışına doğru yürüdük. Yöre
malzemesi olan kayrak taşlardan yapılmış emektar köy evlerinin arasından
geçerek güneydoğuya doğru kıvrılan köyün ara sokaklarından birine saptık ve
tatlı meyille yükselen bu yolda yürümeyi sürdürdük.
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Yolun
iki yakasında giderek bir mahalle kimliğine bürünme yolundaki kır evleri vardı.
Bir de solumuzdaki yamaçta muntazam bir bağ… Köyün çıkışında yol döşemeden
toprak yola döndü. Baharın çiçekleri ise yolumuzu ilk kesenler oldular. Neler
yoktu ki; köklerinden yapılan salata ve kavurması ile meşhur yemlikler (tragopogon porrifolius), yine
börek içi, salata ve kavurma yaparak yenilebilen eflatun rengi çiçekleriyle göz
alıcı ebegümeci kolonileri (malvaceae ailesinden malva slyvestris), ortasında haçı
andıran siyah bölgeleriyle dikkat çeken gelincikler
(papaveraceae sp.), mavi renkli peygamber çiçekleri (centaurea cyanus), kuşburnu ya da yaban gülleri
(rosa canina) ve sapsarı hindiba çiçekleri; hepsi rengârenk ve
ahenk içindeydiler. Bahçelerde beyaz çiçekleriyle elma ağaçları “biz de buradayız” der gibiydiler. Bu
sırada nerdeyse Çınardibi köyünün tam
üst düzleminde yürüyorduk. Bulunduğumuz noktadan bahçeler içindeki köyün
evlerinin görünümü oldukça etkileyici idi. Biraz sonra ormana girdik;
kızılçamlar başladı.
(Mayıs 2023)
Gelincikler
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Epeyce
yükselmiştik. Artık güneydeki vadileri ve daha ötede ufuk çizgisindeki Aydın Dağları’nın siluetini bile
görebiliyorduk. Ardı sıra uzayıp giden dağ silsileleri gerçekten benzersizdi.
Her taraf yeşile boyanmıştı sanki. Sağımızda solumuzda; yaylada kiraz bahçeleri
vardı. Henüz çekirdeği kadar bile değildiler. Bu yükseklerdeki kirazlıklarda
hasat, genellikle 15 Haziran itibarıyla başlar Ege’de. Ama bu yıl mevsimlerin ötelenmesinden
dolayı, belki de kirazların olgunlaşması daha ileriye bile sarkabilir. Bir de
bu yerli yersiz ve aniden bastıran kırkikindi yağmurlarına aslında Ege pek de
alışık değildir; kirazların belli bir boyuta geldikten sonra yağan yağmurların
ürüne mantar gelişimi, kurtlanma gibi tarifsiz zararları da olmaktadır. Ne
diyelim; sonuç olarak doğada da ayar kaçmış durumda…
Bir yanımızda Çınardibi...
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(MYC; Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Kızılçam
ormanına doğru defne yapraklı Girit ladenlerine rastladık; ama henüz hazırlık
halindeydiler, çiçek açmamışlardı. Yine ladengillerden karagözgülü ya da kız gözü
çiçekleri (cistaceae sp.), pembe ve
beyaz renkli çiçekleriyle farklı türde Girit
ladenleri ve ormanın içinde kızılçamların altında uzaktan dikkatimizi çeken
bir çiriş otu kolonisi de bu civarda karşılaştığımız floranın diğer örneklerini
oluşturmaktaydı. Oysaki çiriş otlarının çiçekleri, ovada çoktan geçmişti;
doğrusu yükseklere baharın gecikerek geldiği bu örnekten bile belliydi.
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Eflatun renkli kadın aynaları
(Mayıs 2023)
Ormanın
içinden ilerleyerek sırtı aştık ve sınırları taş duvarlarla çevrili bir bahçeye
ulaştık. Yol buradan itibaren güneydoğu yönündeki vadiye doğru alçalarak inmeye
başladı. Dernekli’nin bahçeleri
başlamıştı anlaşılan. Vadi tabanına kadar, hemen yol kıyısından usul usul akan bir
derecik zaman zaman bize eşlik etti. Göğün ayarı yoktu bugün. Bazen gürlüyor;
bazen kapkara bulutlarla kaplanıyordu gök. Kemalpaşa
yönünde hava iyice kapanmıştı; sanki arkamızdan gelmekte olan şiddetli bir
yağmur baskısı altındaydık. Bir süre sonra vadi tabanına ve bir üç yol ağzına
ulaştık.
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Burada
derenin suyundan beslenen çınar ve ceviz ağaçları, her yanı sarsıp
sarmalamışlardı. Kuşların, derenin ve bir de arada bir gürleyen göğün sesinden
başka bir ses yoktu ortalıkta. Aniden bizden ürken ve sol yanımızdaki sırtta
bağlı durumda gördüğümüz bir eşek bağırmaya başladı ansızın; sanki “beni de unutmayın, ben de buradayım” der
gibiydi hayvancık. Belli ki bizden ürkmüştü. Usulca yanından uzaklaştık.
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Çınardibi-Dernekli rotasında yürürken karşılaştığımız vadi tabanındaki dere, neşemize neşe kattı.
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Dere,
ceviz ve çınarların arasında küçük bir çavlan yaparak güneye doğru akıyordu
usul usul. Birer şemsiyeyi andıran çiçekleriyle gösterişli heracleumların yanından geçtik. Bu arada göğün rengi ise, iyice
kararmıştı. Köye yağmuru yemeden varmayı hedeflemiştik. Acıktığımız halde, bu
nedenle bu güzelim dere kıyısında soframızı kuramadık ve hızlı bir şekilde
yürümeyi sürdürdük.
Küçük bir derecik, akarken usul usul; bir yoldaşımız ses verdi sırtlardan...
(Mayıs 2023)
(MYC; Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Sanıyorum
bu aralarda rastladık ona; pembe renkli taç yapraklarıyla otların arasında
hemen fark ettiğimiz güzelim gelinciğe. Bir doğa harikası gibiydi. Yanında da
beyaz renkli taç yapraklarıyla bir başkası vardı. Bugünün sürprizlerinden biri
bu gelinciklerdi doğrusu. Dere kıyısından ayrılarak Dernekli yönünde bir rampaya doğru yürüdük. Yanımızdan bir araba
geçti; biraz sonra bir tane daha… Yol çatısına ulaştığımızda anladık; Dernekli- Bayındır asfaltına çıkmıştık.
Rotayı yürürken birazcık kaydırmıştık. Ama sorun yoktu; çünkü köye oldukça
yaklaşmıştık. Zaten biraz sonra önce bir yamaçta yer alan Dernekli mezarlığına, son virajı döndükten sonra da evleri bir üzüm
salkımı gibi bir vadinin yamacına dizilmiş Dernekli
köyüne ulaşmıştık.
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Dernekli, vadide asfalt yolun
sonlandığı son köydü. Köylülerden öğrendiğimize göre; Bayındır yönünde Uladı vadisine
doğru giden bir toprak yol vardı, ama daha çok traktörler için uygundu. Biz
köyü yukarıdan dolaşan bir toprak yolu takip ederek köyün evlerinin yerleştiği
vadinin hemen üst düzlemindeki bir zeytinliğin kıyısında gecikmiş öğle
yemeğimizi yemek üzere molamızı verdik. Saat 13.30 civarıydı. Çınardibi’nden 11’de ayrılmıştık. Demek
ki Dernekli’ye avarelik yapa yapa 2,5
saatte ulaşmıştık. Bizi sırtta gören köyün köpeklerinden biri durmaksızın
havlayarak köyü haberdar etti geldiğimizden. Yemek sonrası yanından geçerek
köyün meydanına doğru indik.
(MYC; Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Dernekli köyü, bir Yörük yerleşimi…
Köyün camisinin hemen yanında yükselen kara servinin ululuğuna bakılırsa, köyün
tarihi oldukça eski olmalı. Köylülerin aktarımına göre en az 500-600 yıllık bir
geçmişi vardı bu anıt ağacın. Bu da köyün kuruluşu hakkında bize bir fikir
vermekteydi. Köyün sokaklarından birini takip ederek meydana inerken, evlerin
ağıl olarak kullanılan bahçelerinde meraklı keçi ve koyunlarla karşılaştık.
Köyün geçim kaynağı çiftçilik ve hayvancılıktı. Sebze ve meyve yetiştiriciliği
bunların başında gelmekteydi; özellikle de Eylül’de hasadı yapılıp satışa
sunulan ve köylülerin aktarımına göre; benzersiz lezzeti olduğunu öğrendiğimiz pembe domatesler… Haziran’ın 15’inde
tarlaya göçürülen fideler, ancak Eylül başı gibi meyvesini vermekteydi. Her
aşaması zahmetli ve zor bir süreçti anlatılanlara göre.
Dernekli'de yağmur başladı.
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(MYC; Mayıs 2023)
(Fotoğraf: Mustafa Fırat; Dernekli sakini)
(Fotoğraf: Mustafa Fırat; Dernekli sakini)
Kahvehane
yoldan yüksek bir sekide yer almaktaydı. Meydana ve camiye bakan avlusuna
oturup çaylarımızı söyledik. Biz gelmeden önce içeride oturan köylüler, birer
ikişer yanımıza gelmeye başladılar. Tanışma faslından sonra, sohbet; hafta sonu
gerçekleşen seçimler, tarımda ve hayvancılıkta köy özelinde yaşanan sıkıntılar,
ekonomik krizin kendi yaşamlarına yansımaları gibi muhtelif konuları kapsayarak
derinleşti. Hepsi dertliydi.
Dernekli'de sağanak; iyi ki kahvehanede oyalandık.
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Tam o
sırada sabahtan beri bizi takip eden yağmur aniden bastırıverdi; hem de nasıl?
Bardaktan boşanırcasına ve gök gürültüleri eşliğinde… Sanki gök yarıldı; yere
indi bulutlar… Yağmuru kahvehanenin korunaklı avlusunda geçirdik. Bu arada
sohbet koyulaştıkça koyulaştı. 15 Haziran’da pembe domates fidesi ve Eylül
ayında da domates almak üzere sözleşip vedalaştık kahvedekilerle. Fasılalarla yaklaşık
1 saat kadar süren sağanak yağmur da bu arada durmuştu. Artık gitme vakti
gelmişti bizim için. Köyün çıkışında yine evlerin avlularındaki keçiler ve
koyunlar uğurladı bizleri; bağır çağıra.
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Bu kez
köyün mezarlığına gelmeden asfalt yoldan vadiye doğru ayrılan bir toprak yolu
takip ederek, gelirken gördüğümüz dere yatağına doğru alçalmaya başladık. Döne
döne bahçeler arasında ilerlerken yamaçtaki bir kirazlığın içinde yol bitti.
Dik yamaçtan aşağıya doğru usulca inerek yeniden kaybettiğimiz şoseye ulaştık.
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Bir süre
sonra gelirken takip ettiğimiz dere yatağına ulaştık. Artık bundan sonrası
kolaydı. Her ne kadar yağmur kesilse de, hava hala yülü idi. Kemalpaşa ve Bayındır yönünde kara bulutlar yoğunlaşmaya başladı yine. Bu yağmur
baskısı, neredeyse gün boyu devam etmesine rağmen, hiç ıslanmadan yürüyüşü sağ
salim tamamlamıştık.
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(MYC; Mayıs 2023)
Gelirken
indiğimiz kızılçamlar arasındaki dik rampa, dönüş yolunda bizi zorlasa da,
açtığımız derin sohbetler, yolun zor bölümünü fark etmeden atlatmamıza yardımcı
oldu. Saat 15.30 gibi ayrıldığımız Dernekli’den
Çınardibi’ne dönüşümüz yaklaşık 2
saat kadar sürmüştü. Bu kez tam isabetle ve rotadan hiçbir sapma olmaksızın, köye
17.30 gibi girmeyi başarmıştık. Yağmur sonrası berrak bir hava eşliğinde, köyün
evleri ışıl ışıl görünüyordu uzaktan. Geldiğimiz yoldan köy meydanına döndük.
Şimdi “mutlu son” için köy kahvesinde
çay ve dinlenme vakti idi. Meydandaki kahvede arka arkaya devirdik çayları. Bir
yandan da günün verimliliği ve değerlendirilmesi üzerine sohbet eşlik etti çaylara.
(MYC; Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
(Mayıs 2023)
Akşam
vakti gelmişti artık; Bornova yönünde
koyulduk yollara. Şehrin kalbine doğru, doğanın bağrında geçen bir güne şükrederek
ve bu bahtiyarlığın farkında olarak indik Armutlu
Vadisi’nden aşağılara. Dedik ki; ne mutlu bize; ne mutlu doğada yürüyenlere…
Dipnotlar:
(1)
Fotoğraflar, belirtilenler dışında gezi sırasında İ. Fidanoğlu tarafından çekilmiştir.
Yazan: İbrahim Fidanoğlu
Düzenleyen: MYC
Günaydın İbrahim,
YanıtlaSilHarika fotolarınla ve akıcı hikayenle hoş bir gezi yaşadım.
Teşekkür ediyorum.